Autor: Danuta Szczypka

Śląsk bez granic to temat polsko-niemieckiego seminarium, które odbyło się w Hotelu Sudetia w Świeradowie Zdroju w dniach od 18-19 marca 2017 roku. W jego ramach skupiono się na dwóch głównych zagadnieniach: reformacja i jej dziedzictwo oraz pokonywanie barier i uprzedzeń w relacjach polsko-niemieckich.

Śląsk bez granic
Przełamywanie granic, barier, uprzedzeń –
polsko-niemieckie postrzeganie z perspektywy historii, społeczeństwa, gospodarki, religii, kształcenia

Świeradów Zdrój, 18-25. marca 2017 roku

Miejsce: Hotel SUDETIA, ul. Zielona 6, 59-850 Świeradów Zdrój

Uczestnikami seminarium ze strony niemieckiej byli dr Lars-Arne Dannenberg (wiceprezydent Górnołużyckiego Towarzystwa Naukowego), który omówił Dziedzictwo Lutra na Dolnym Śląsku i na śląskich Górnych Łużycach i Alfred Theisen, który podzielił się refleksjami nt. Śląsk – dynamit czy pomost między Polakami a Niemcami. Ponadto Margrit Kempgen (nadradca Konsystorza i wiceprezes Zarządu Kościelnej Fundacji Ewangelickiego Śląska) przedstawiła realizację projektu Kościół moim domem – nie do wiary czyli obraz sąsiadów w wyobraźni młodzieży z perspektywy transgranicznej, zaś Emilia Strzałek (wicedyrektorka szkoły w Görlitz) zrelacjonowała formy współpracy szkół partnerskich z Görlitz i Zgorzelca oraz wynikające z tych kontaktów wzajemne postrzeganie się uczniów. W osobnym wystąpieniu omówiła problemy w kontekście Obszar, kultura i język – wspólnie czy osobno – Polacy, Ślązacy i Niemcy na Śląsku Opolskim.

Nie mniej interesujące były wystąpienia ze strony polskiej. Arkadiusz Lisowski (absolwent skandynawistyki na UJ i Uniwersytetu Braci Humboltów w Berlinie) przedstawił Wpływ protestantyzmu na kulturę śląską i polską. Jan Puczek (pierwszy prezes reaktywowanego Towarzystwa Ewangelickiego w Cieszynie, współinicjator Forum Ewangelickiego) wygłosił referat pt. „Dzierży się jako lutersko wiara kole Cieszyna”, w którym przedstawił historyczną specyfikę ewangelicyzmu na Śląsku Cieszyńskim, zaś prof. dr hab. Juliusz Gardawski (SGH) omówił problem polonizacji ewangelickich emigrantów z Niemiec w XIX wieku na przykładzie rodziny  Krusche i Bursche. Ponadto uczestnicy seminarium mieli możliwość uczestniczyć w nabożeństwie w kościele Mariackim w Lubaniu Śląskim, przedstawieniu teatralnym pt. Luter nigdy nie był na Śląsku oraz zapoznać się z polsko-niemiecką wystawą zatytułowaną Kościół moim domem – nie do wiary!

Do programu seminarium Śląsk bez granic wprowadzono także informacje o zanikającej w okolicach Bolesławca grupie etnicznej Łemków. Ludność ta, zamieszkująca pierwotnie Beskid Niski i Bieszczady, w 1947 roku w ramach akcji „Wisła” została przymusowo wysiedlona i rozproszona po tzw. Ziemiach Odzyskanych, w tym również na Dolnym Śląsku. Obecne pokolenie stara się, choćby częściowo, wrócić do swych korzeni i zachować język, i bogatą kulturę – folklor tej grupy etnicznej. W ramach tej działalności utworzono m.in. młodzieżowy zespół śpiewaczo-taneczny Lastiwoczka („Jaskułka”), z kierownikiem organizacyjnym Eugeniuszem Haburą i kierownikiem artystycznym Andrzejem Peregrynem, który wraz z zespołem instrumentalnym przedstawił piękny i bogaty zestaw pieśni i tańców łemkowskich

Dodatkową atrakcją był wykład prof. Marity Benke-Gajdy, długoletniej projektantki w Manufakturze Bolesławieckiej, dotyczący ceramiki (w programie uwzględniono zwiedzanie znanego zakładu w Bolesławcu). Organizatorzy zadbali także o interesujący program turystyczny zrealizowany na Górnych Łużycach i w części zachodniej Dolnego Śląska.

Tak zróżnicowany, nie tylko tematycznie, program był niezwykle atrakcyjny, a dodatkowo organizacyjne został bardzo sprawnie przeprowadzony. Organizatorom należą się przeto gratulacje oraz serdeczne podziękowania.

Z bogatego programu seminarium zamieszczamy tu sześć referatów, których treść może bardziej zainteresować szerszy krąg czytelników oraz wybór zdjęć z jego części krajoznawczej.

Referaty:

• Lars-Arne Dannenberg   -   Dziedzictwo Lutra na Dolnym Śląsku i na śląskich Górnych Łużycach
• Arkadiusz Lisowski   -   Wpływ protestantyzmu na kulturę śląską i polską
• Alfred Theisen   -   Śląsk - dynamit czy pomost między Polakami i Niemcami
• Jan Puczek   -   „Dzierży ja lutersko wiara kole Cieszyna”
• Juliusz Gardawski   -   Polonizacja ewangelickich migrantów z Niemiec w XIX wieku
• Marita Benke-Gajda   -   Ceramika Bolesławiecka - dziedzictwo kulturowe